Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçeklesevinçli bir düzen bileğildir. Ahbaplık, maşer ortamında insanoğluın filhakika kesinlikle davrandıklarını bileğil, kesinlikle davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak muhtevain vardır. Hak değeri dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene terk etmek, içtimai hayatın gerçekleşmesini elde etmek icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin zıtsına akseptans edilmesi ve uyulması müstelzim, kesinkes dosdoğru kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer ortamında insanoğluın şekil ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her bugün mümkündür. “İşte dostluk, âdem evladı davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir dizge, bir bütündür.” İnsan-âdem evladı, âdem evladı-doğa ilişkilerinin insanlığın müşterek çıkarı ve huzuru muhtevain evrensel ilkelerle güvence şeşna tuzakınmasıdır. Ahbaplık, âdemiyet seviyesi muhtevain göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biriyi düşünüm ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, maşer sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak belirten fikirlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun müşterek iyiliğini elde etmek için konulan ve halk gücüyle desteklenen kaide, adalet ve seçimın hepsidür. Daha geniş bir tanılamamıyla dostluk, adalete yönelmiş içtimai evetşamma düzenidir. Ahbaplık Söz Anlamı Ahbaplık kelimesi Arapça “adalet” kökünden hasılat ve adalet kelimesinin çoğcelil olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “adalet” kelimesinin çoğcelil “ah’kak”tır. Türk Yürek Kurumu’na bakarak dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım zorlaü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk manaında da kullanılır. Beceri Anlamı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu muhtevain hala doyurucu bir tanılamam bünyelamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen tanılamamı ise: “Mukannen bir zamanda mukannen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mutluluk zoruna (müeyyide) ilişkilanmış kurallar hepsidür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi ortamında zemin olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun zevat arası ilişkileri bap meydan kısmına Özel Ahbaplık, zevat ile mutluluk yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna karşılık Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku halk hukukunun çıbanlıca ast dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku diğer toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mutluluk aracılığıyla güvenceye tuzakınmış ve cebri yaptırımlara ehil olmasıdır. Ahbaplık kuralları âdem evladı davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kadir hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle menent nitelikteki bütün durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık meydanında yaptırım halk gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek muhtevain kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı ammaçlayan yaptırımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları engellemek muhtevain kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapis ve mangiz cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, fırka yama; mevhibe hukukunda mevhibe ve kaçıntıçılık cezaları gibi değiştirilmiş dostluk dallarında değiştirilmiş yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; zihini bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek yahut siyasi fikirleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan dostluk, genel olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş içtimai bir evetşamma düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, tatbik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun içtimai hayatı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve emniyet ortamında bir arada evetşamalarını esenlamaktır. 2. Kılgısal Yarar (Toplumsal İhtiyaçların önlanması) Hukukun tatbik amacını, içtimai gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer ortamında yaşayan insanoğluın, birbirleri ile tasarlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanoğlunun bünyesından meydana gelen gereksinimlerinı zıtlamaya çtuzakışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir dostluk düzeni hayatın zemin gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun tabii bünyesına ve bundan sonra gelen gereksinimlerine munis sarhoş olmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, soylu erki gerçeklere bile bağlıdır; soylu erki gereksemelara uymalı ve onları zıtlamalıdır. 3. Hak Ahbaplık bu fonksiyonu ile mukannen bir kodifikasyon şeşna aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak hakiki kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanılamamıyla türe, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) sarhoş olmak üzere iki değiştirilmiş anlamda kullanılır. Hak haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet manaında kişisel bir özelliği deyimler. Nefer her bugün haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni ayırmak yolunda sakır sakır ve bileğişlemmez bir çaba gösterir. İşte bu şekil ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe kavramı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği rabıta biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk meydanında hukuki kadir olarak sav konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve algılanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Toplum muhtevaindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini muhtevaaziz kurallar bütünü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve istimal etmek durumunda bulunduğuna bakarak, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü türe kavramı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün dostluk sistemine ve sistemlerine hükümran kâin, nesnel ve salt bir kadir niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini muhtevaerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; icap bulunan düzeni bakmak, gerekse onu bileğişlemtirmeyi meşrulaştırmak muhtevain her bugün adalete çıbanvurulur. Nesnel ve kanun üstü türe hukukta zıtmıza kurulu dostluk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim dostluk manaında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, bulunan dostluk düzenlerinin kendisine munis olup olmadığı açısından bir kadir ve değerlendirme ölçüsü olur. Yine bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun gerçekleştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve olumsuz zıtlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon istikrar ortamında olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Uygun olarak bütün dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai evetşamma uyacak, hem bile bu içtimai hayatın amerikan barış ortamında sürebilmesi muhtevain bir düzen görünümünü esenlamaya çtuzakışacaktır.